NJi-onderzoek: De potentie van preventie in het jeugdveld

Uit de eerste evaluatie van de Jeugdwet blijkt dat gemeenten nog nauwelijks zijn toegekomen aan het investeren in preventie. Daardoor komt de vernieuwing van het jeugdstelsel moeilijk van de grond komt en ligt een verdere stijging van het zorggebruik op de loer. Die cirkel is te doorbreken door de inzet van effectieve preventie.
Dat schrijft het NJi in de net verschenen notitie De potentie van preventie. Die is gebaseerd op een eigen literatuuronderzoek over de effecten van preventie in het jeugdveld.

Hoe zorg je ervoor dat preventie werkt?
Preventie werkt als het concreet bijdraagt aan het oplossen van een specifiek probleem zoals schoolverzuim, kindermishandeling of depressie. Bij schoolverzuim is bijvoorbeeld nodig:

• Scherp krijgen wat de belangrijkste vraagstukken zijn in een wijk, school of buurt. Verzamel betrouwbare data, formuleer doelgericht een gezamenlijke ambitie en verbind daar meetbare maatschappelijke resultaten aan, bijvoorbeeld minder leerlingen die verzuimen. Bepaal wie wat moet doen om met jongeren, ouders, onderwijs, jeugdgezondheidszorg, jongerenwerk, leerplicht, lokale teams en jeugdzorg te werken aan een gezamenlijke preventieve aanpak om schoolverzuim tegen te gaan.
• Zorgen voor een samenhangende aanpak. Kies niet voor losse projecten, maar voor een aanpak met aandacht voor het pedagogisch klimaat, individuele steun, partnerschap met ouders, mentorcontact en het ontwikkelen van talenten zoals via sport, spel en culturele activiteiten.
• Interventies inzetten waarvan bekend of onderbouwd is dat ze werken. Zet gericht de meest werkzame interventies in die passen bij het type verzuim. Blijf het verzuim en de gekozen aanpak voor leerlingen periodiek evalueren zodat tijdig kan worden bijgestuurd.

Wat levert preventie financieel op?
Versterking van preventie kan leiden tot een kostenbesparing omdat daardoor minder kinderen en opvoeders intensievere jeugdzorg nodig hebben. Een Rotterdamse studie laat zien dat het versterken van pedagogische basisvoorzieningen en vormen van universele preventie duidelijk bijdragen aan het verminderen van het beroep op jeugdzorg en de kosten daarvan. Het gaat bijvoorbeeld om interventies die met steun van de gemeente via het onderwijs en in de buurt met een groot bereik en tegen relatief lage kosten zijn uit te voeren, zoals Taakspel, Kanjertraining en Thuis op Straat. Veel besparingen bleken op andere beleidsterreinen dan de jeugdzorg te liggen, bijvoorbeeld op school- en arbeidsverzuim en de inzet van justitie en gezondheidszorg.

Conclusie: het investeren waard
Effectieve preventie kan bij kinderen en jongeren problemen voorkomen, beginnende problematiek in goede banen leiden en voorkomen dat problemen terugkomen. Bovendien kan het een kostenbesparing opleveren omdat minder kinderen en opvoeders intensievere zorg nodig hebben. Losse preventieve interventies hebben een klein effect, maar alle kleine effecten samen vermenigvuldigen zich tot een omvangrijk en duurzaam resultaat als:

• de preventieve aanpak doelgericht en samenhangend is,
• preventieve interventies worden gebruikt waarvan de werkzaamheid bekend is
• en deze interventies goed worden uitgevoerd

Hier vind je de hele notitie De potentie van preventie en het litertuuronderzoek