Dicht de kloof - 15 burgemeesters luiden noodklok achterstandswijken

Op 26 mei 2021, de dag van het Jaarcongers van Sociaal Werk Nederland, kwamen 15 burgemeesters met het manifest: Dicht de Kloof, dat zij ook gestuurd hebben naar de informateur en diverse kamercommissies. Sociaal Werk Nederland heeft dit manifest mede ondertekend, zoals meer maatschappelijke organisaties gedaan hebben. Eric van der Burg bepleitte samen met Jan Hamming forse structurele investering in het sociaal domein. 

Het Manifest Dicht de kloof!
"Voor de leefbaarheid en veiligheid van Nederland moet het nieuwe kabinet werken aan herstel en perspectief van kwetsbare stedelijke gebieden die te maken hebben met hardnekkige sociale problemen en achterstelling. Door samen met bewoners, gemeenten en maatschappelijke partners een nationaal programma op te richten, extra investeringen te doen en meer uitzonderingswetgeving en onorthodoxe maatregelen mogelijk te maken. Dat betogen 15 burgemeesters. De oproep wordt ondersteund door verschillende grote maatschappelijke organisaties.

Op dit moment onderhandelen partijleiders over een regeerakkoord voor een nieuw kabinet. Dat akkoord moet gaan over het herstel na de coronacrisis, maar ook over perspectief bieden voor de langere termijn.

Alleen zo’n aanpak biedt oplossingen voor de problemen van de 1 miljoen inwoners van de 16 meest kwetsbare stedelijke gebieden van ons land. Zij hebben te maken met armoede, werkloosheid, schulden, criminaliteit, en achterstelling in het onderwijs en gezondheid. De coronacrisis heeft hen extra hard geraakt. Het gevaar dreigt dat achterstanden opnieuw aan een volgende generatie wordt doorgegeven.

De kloof tussen deze gebieden en veel andere plekken holt de sociale samenhang in ons land uit. Bovendien komt de leefbaarheid en de veiligheid onder druk te staan. De hardnekkige problematiek voedt parallelle samenlevingen en het wederzijds wantrouwen tussen overheid en burgers. Georganiseerde criminelen gebruiken dit om de rechtstaat te ondermijnen. We moeten deze ontwikkeling zo snel mogelijk keren.

Dit concludeerde ook de Commissie Sociale Impact van de Coronacrisis onder leiding van burgemeester Halsema en was aanleiding voor ons manifest “Kom op voor de meest kwetsbare gebieden”.

Het kan namelijk echt anders. Wij zien in deze gebieden veel bewoners, jongeren maar ook volwassen, die veel meer vaardigheden hebben én die meer kunnen dan ze nu laten zien. Er is meer saamhorigheid, ondernemerszin en ambitie dan er nu uit komt. Door de vele problemen die hun wijk teisteren en door tekortschietend overheidshandelen lopen veel bewoners van kwetsbare wijken echter vast: op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en in de hulpverlening. We zien ook dat corona hier harder toeslaat dan elders. Daarom moeten wij juist in deze wijken werken aan herstel en perspectief.

Het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) laat zien wat dat op kan leveren.  Hier wordt sinds 2012 gewerkt met een samenhangende en meerjarige aanpak van 20 jaar met gerichte ingrepen, duidelijke doelen en meetbare resultaten. Bijvoorbeeld met tien uur extra per week op de basisscholen, met baangaranties als jongeren van Zuid hun mbo-diploma halen in kansrijke sectoren om jeugdwerkeloosheid te bestrijden en met intensieve begeleiding van werkzoekenden. Door ook middeldure woningen te bouwen wordt hier de middenklasse voor de buurt behouden.

Geïnspireerd op die ervaring van Rotterdam Zuid werken wij voor de 16 kwetsbare gebieden samen met bewoners aan plannEn van aanpak.

Wij, burgemeesters van 15 steden en maatschappelijke organisaties, hebben het Rijk hierbij nodig als partner. Wij vragen aan de onderhandelaars om een Nationaal Herstel- en Perspectiefprogramma Leefbaarheid en Veiligheid in het regeerakkoord op te nemen. Daarnaast vragen wij ook twee concrete afspraken in het regeerakkoord.

Ten eerste is het nodig om de Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek te vernieuwen. Wij willen daarmee slepende problemen aanpakken. Daarvoor moeten we de verkokering tussen de beleidsterreinen onderwijs, werk, hulpverlening, wonen en ondermijning doorbreken, met maatwerk en onorthodoxe maatregelen waar de huidige wetgeving te weinig ruimte biedt.

Ten tweede vragen wij een extra investering van tenminste € 500 miljoen per jaar, waarvan € 400 miljoen per jaar voor de zestien gebieden, en € 100 miljoen voor kwetsbare wijken en gebieden in andere gemeenten. Dit bedrag is gebaseerd op recente analyses die wij voor deze gebieden hebben laten doen.

Daarmee kunnen we beginnen aan het dichten van de kloof en leveren we een grote bijdrage aan de leefbaarheid en veiligheid van onze steden en het herstel van Nederland.'

Het manifest is ondertekend door: 
Jan Hamming, Burgemeester Zaanstad; Paul DeplA, Burgemeester Breda; Femke Halsema, Burgemeester Amsterdam;                                                          Ahmed Marcouch, Burgemeester Arnhem; Jan van Zanen, Burgemeester Den Haag; John Jorritsma, Burgemeester Eindhoven; Theo Weterings, Burgemeester Tilburg; Koen Schuiling, Burgemeester Groningen; Ahmed Aboutaleb, Burgemeester Rotterdam; Sybrand van Haersma Buma, Burgemeester Leeuwarden; Henry Meijdam, Burgemeester Lelystad; Frans Backhuijs, Burgemeester Nieuwegein; Sharon Dijksma, Burgemeester Utrecht; Roel Wever,Burgemeester Heerlen; Cor Lamers, Burgemeester Schiedam.                                                                                  

De oproep wordt ondersteund door de maatschappelijke organisaties Aedes, PO-Raad, MBO Raad, VO-raad, VNO-NCW, Movisie, Nationale Politie, OM, Sociaal Werk Nederland, CEDRIS, MKB Nederland, VSNU, Maatschappelijke Alliantie, Jeugdzorg Nederland, NOC*NSF, Kraijcek Foundation, Cruijff Foundation, Jinc, UWV Werkbedrijf, Divosa.

Oproep Achterstandswijken en burgemeesters in de media
Zie voor media-aandacht onder meer hier de reportage van SBS Hart van Nederland dat een reportage maakte met burgemeester Jan Hamming in Zaanstad, en op pad ging met sociaal werker Tjitske van der Woude van lidorganisatie DOCK, in de Utrechtse wijk Overvecht. Zie ook in het artikel van SBS  Eric van der Burg: 

'Concentreer je op zwakke wijken maar vergeet de rest niet'
Eén van die organisaties, Sociaal Werk Nederland, vraagt het rijk om de zestien zwakste wijken zeker die gevraagde ondersteuning te geven. Voorman Eric van der Burg: "Concentreer het geld op de zestien zwakste wijken, maar vergeet andere plekken in Nederland ook niet."

Het bedrag van 500 miljoen euro die de burgemeesters noemen, is voor de brancheorganisatie een goed begin. Maar: "Er moet ook nog een miljard naar de rest van Nederland toe." Sociaal werkers hebben te kampen met een hoge werkdruk. "Ze werken zich drie slagen in de rondte. Het is pompen of verzuipen, er móéten meer collega's bij om gericht aan de slag te kunnen gaan.'

Burgemeester Marcouch, Arnhem heeft ook zijn handtekening onder het manifest gezet en vult aan: "Dit vraagt om een lange adem. Eigenlijk vragen we commitment van vijf kabinetten." Ook hij kan beamen dat het probleem ten tijde van corona alleen maar erger is geworden. Maar nu een nieuwe coalitie in de maak is, ziet hij kansen. "Dit is hét moment. We lijken steeds meer uit de coronacrisis te komen. We moeten nu investeren in dit soort achterstandsgebieden."

Zie ook berichtgeving in diverse kranten, zoals het AD, Volkskrant en OP1, met Femke Halsema en Marco Pastors van het NPRZ, Programma op Rotterdam Zuid.