De kunst van op- en afschalen op het juiste moment
Aanleiding voor deze blog is de workshop ‘Spoed in de Ouderenzorg’ van Monique Spierenburg (Vilans). In deze gezamenlijke blog constateren we dat welzijn en zorg dezelfde ontwikkeling doormaken.
60 tot 70% van de vragen die aan een huisarts worden gesteld zijn van sociaalmaatschappelijke aard. Die vragen om een andere oplossing dan een puur medische.
40% van de oudere patiënten die bij de spoedeisende hulp belanden (SEH) heeft geen medisch probleem. Ook hier gaat het vaak om klachten die voortkomen om andersoortige problemen.
Mede daardoor is het nodeloos druk bij de huisarts, de huisartsenpost (HAP) en de SEH. Ouderen blijven langer thuis wonen en de problemen op allerlei levensgebieden stapelen zich op. Meer preventieve ondersteuning is dringend nodig.
Anders gezegd: ouderen met spoedproblemen zitten in veel gevallen niet te wachten op een medicijn of een verwijzing naar een medisch specialist. Een spoedprobleem vraagt om breed kijken om zo de sociale vraag achter de lichamelijke klacht te achterhalen. Want ook in de war zijn, je eenzaam voelen, schulden hebben en vermageren zijn levensomstandigheden die tot een spoedprobleem kunnen leiden. Maar ze vragen wel om een sociaalmaatschappelijke oplossing.
Het is dus van belang dat zorgprofessionals en sociaal werkers elkaar beter weten te vinden en elkaars taal en wereld beter leren kennen. Met respect voor elkaars deskundigheid en de intentie tot samenwerken. Zodat signalen eerder worden gedeeld en ze in onderling overleg vroegtijdig de ondersteuning kunnen bieden die aansluit bij de werkelijke behoeften van ouderen.
Daarin is gelukkig al een grote slag gemaakt. Niet het probleem staat centraal, maar de mens, met al zijn vermogen en mogelijkheden. Je eigen gezondheid is meer en meer een verantwoordelijkheid waarop je wordt aangesproken. Niet je gezondheidsstatus zelf is bepalend, maar wat je ermee doet.
Het idee daarbij is dat mensen zelf of samen met hun eigen netwerk meer kunnen oplossen dan vroeger werd gedacht. We kijken nu veel meer naar wat iemand nog wél kan, ook al heb je een of meer ziekten. Wat gaat goed en hoe kun je dat uitbouwen: oftewel ‘positieve gezondheid’.
Natuurlijk moet je wel aandacht besteden aan fysieke klachten, eventuele ziekten en de gevolgen ervan. Maar het uitgangspunt moet zijn dat niet iemands probléém centraal staat maar diens léven. Dan maak je misschien andere afwegingen en dat geeft mogelijkheden om zorg en ondersteuning af te stemmen op ieders persoonlijke behoefte.
Er is dus veel te winnen als er meer respect is voor elkaars expertise en je de dialoog aangaat over de zorg en ondersteuning van ouderen. Wat kun je daar als huisarts zelf aan doen?
· Stap 1
o De huisarts kan beter samenwerken met het sociaal werk. Welzijn op recept is hiervan een goed voorbeeld;
o De SEH kan beter filteren op sociaalmaatschappelijke problemen en aandacht besteden aan ouderen. APOP is hiervan een goed voorbeeld;
· Stap 2
o De huisarts ziet al vooraf bij patiënten die veelvuldiger de praktijk bezoeken bij welke patient hij/zij moet opschalen naar sociaal werk. Advance care planning is hier een goed voorbeeld van.
o De POH en ouderenondersteuning signaleren toename van kwetsbaarheid bij ouderen en bespreken dit met de ouderen en zijn partner, netwerk. Ondersteuning door een ouderenadviseur is hier een goed voorbeeld van.
· Stap 3
o Samen werken aan proactieve en preventieve ouderenzorg. Meer informatie: lees de Handreiking kwetsbare ouderen en Spoed in de ouderenketen.
· Stap 4
o Leer je samenwerkingspartner kennen; weet wat elkaars kwaliteiten zijn en benut deze.
o Dat iemand op enig moment ondersteuning nodig zal hebben kun je vaak wel voorzien. Daar kun je op voorsorteren.
o Breng samen met de oudere diens behoefte aan ondersteuning in beeld. Maak afspraken over de oudere belangrijk vindt. Dat heeft een belangrijke preventieve functie en geeft de professional de ruimte om zich voor te bereiden op de zorg- of ondersteuningsvraag.