Digitale armband verhoogt veiligheidsgevoel bij huisbezoeken

De Safelet: een armband met alarmfunctie waarmee je in geval van nood direct je zelfgekozen netwerk kunt waarschuwen. Het blijkt niet alleen handig voor hardlopende vrouwen en alleenstaande ouderen, maar ook voor medewerkers van sociaalwerkorganisaties. Bij MaDiZo in Amsterdam hebben ze de digitale polsband inmiddels omarmd. Sociaal Werk Nederland heeft een mantelovereenkomst gesloten waardoor lidorganisaties de Safelet voor een schappelijke prijs kunnen aanschaffen.

Nee, het kwam niet door een groeiend aantal geweldsincidenten, stellen kwaliteitsadviseur Thom Dijkman en teamleider Said Maaouane van MaDiZo nadrukkelijk. Dat MaDiZo met de Safelet is gaan werken is vooral bedoeld om het gevoel van veiligheid onder medewerkers te vergroten. ‘Met name bij onze sociaal werkers die huisbezoeken afleggen. Met een Safelet om hun pols kunnen ze rustiger hun werk doen en beter focussen op het doel van hun bezoek. Dat is prettiger voor henzelf én voor de cliënt.’

Hogere handelingssnelheid
De Safelet is een veiligheidsarmband met een alarmknopje. Door daarop te drukken kun je via de SafeletApp het netwerk alarmeren dat je zélf hebt samengesteld. Bij een individuele gebruiker zullen die “guardians” doorgaans familieleden en vrienden zijn; bij MaDiZo zijn het vooral de teamleiders en directe collega’s.
Het voordeel van de Safelet tegenover 112 bellen? Thom Dijkman: ‘De handelingssnelheid is hoger. Je hoeft niet naar je telefoon te grijpen.’
Said Maaouane: ‘En je kunt het onopvallend doen. Je loopt niet het gevaar dat de bewoner je telefoon probeert af te pakken of je aftocht belemmert. Bovendien is de Safelet uitgerust met GPS, dus je guardians weten meteen waar je bent. Bijkomende voordelen zijn dan nog de meeluisterfunctie, de mogelijkheid tot onderlinge communicatie en de geluidsopname die wordt gemaakt.’

Risico voor de medewerker
De Safelet kwam bij MaDiZo in beeld na een risico-inventarisatie. Thom Dijkman: ‘Ons agressiebeleid bleek aan actualisatie toe, onder meer wat betreft het afleggen van huisbezoeken. Denk bijvoorbeeld aan de medewerkers van het Vroeg Eropafteam; zij komen in actie als iemand betalingsachterstanden krijgt, bij onder meer de woningcorporatie, de zorgverzekeraar of het energiebedrijf. De wanbetaler krijgt dan een brief dat het team kan langskomen, maar niet wannéér dat gebeurt. In die zin staan onze mensen onaangekondigd op de stoep bij mensen van wie we de achtergrond niet kennen. Op zich komen ze niet met slecht nieuws, integendeel, ze komen juist hulp aanbieden. Maar met een gesprek over betalingsachterstanden raak je natuurlijk wel een gevoelige snaar. En bovendien komen financiële problemen zelden alleen. Deze mensen kampen vaak ook met huwelijksproblemen, werkloosheid, of een verslaving. Dus is er altijd een zeker risico, al reageren de meesten positief op het hulpaanbod van de Vroeg Eropafteams.’

Drempelverlagend
Said Maaouane werkte bij de politie voordat hij jongerenwerker werd en daarna teamleider. ‘Vanwege die achtergrond was ik meteen geïnteresseerd in de Safelet. Zeker voor medewerkers die in bepaalde situaties aarzelen om een woning binnen te gaan. Bijvoorbeeld omdat iemand in eerste instantie agressief reageert, verward is, of een grote hond heeft. De armband kan dan drempelverlagend werken.’
Angstreductie is bovendien nodig om taakgericht te kunnen werken, aldus Sietske Dijkstra, onderzoeker naar relationele en sociale veiligheid. ‘Als je je onveilig voelt wordt een bepaald gedeelte van je brein actief waardoor je minder goed verbanden kunt leggen, minder goed uit je woorden komt, minder scherp observeert. De Safelet werkt empowerend en geeft je binnen en buiten meer bewegingsvrijheid, en bijvoorbeeld regie over het huisbezoek.’

Simulatietraining helpt
MaDiZo is pakweg acht maanden geleden met de Safelet aan de slag gegaan. En dat blijkt méér dan simpelweg de armband aanschaffen, de bijbehorende app op je telefoon installeren en een netwerk van meerdere personen aanmaken. Thom Dijkman: ’We hebben eerst een pilot gedaan en het daarna uitgerold. Mensen getraind in het werken met de armband en de app. Bij een eerste evaluatie bleken er nog wel wat aanpassingen nodig. Regelmatig ging het alarm onbedoeld af, doordat iemand per ongeluk het knopje aanraakte. Daarom moet je ook goede afspraken maken met je netwerk wie wanneer in actie komt, anders creëer je schijnveiligheid. Daarvoor hebben we nu een simulatietraining opgezet.’
De Safelet beschikt ook over een meeluisterfunctie. Said Maaouane: ‘Iedereen in het netwerk kan dus in principe snel horen wat er aan de hand is. Bovendien wordt de geluidsopname tijdelijk bewaard dus zo nodig kun je die opslaan en als bewijsmateriaal gebruiken, mocht het tot een rechtszaak komen.’
Via de SafeletApp kunnen de guardians bovendien met elkaar overleggen en acties doorgeven. Said Maaouane: ‘Maar je moet je wel realiseren dat er niet à la minute iemand binnenstormt. De eerste minuten moet je je zelf kunnen redden. Behalve een Safelet is dus ook een training in weerbaarheid of de-escaleren nodig.’

Wel of niet verplicht?
De Safelet is bij MaDiZo inmiddels vrij aardig geland. Maar nogmaals: het is meer dan een hebbedingetje. Thom Dijkman: ‘We hebben in die tijd nog geen ernstig voorval gehad. We hopen dat het nooit gebeurt en die kans is ook niet heel groot. Maar stel dat het wél  gebeurt, dan moet je er als organisatie stáán. Dat vergt van iedereen voldoende discipline: doe je Safelet om en zorg dat je netwerk op orde is.’
Het gebruik ervan is nu nog niet verplicht, maar er gaan stemmen op om dat wél te doen. ‘Als we als organisatie kiezen voor extra veiligheid, dan doe je dat niet vrijblijvend, dan moet het wel voor iederéén gaan gelden.’
Said Maaouane: ‘De simulatietraining helpt voor extra bewustwording. Sindsdien zien mensen veel scherper wat de meerwaarde ervan is. Niet alleen bij huisbezoeken trouwens, maar ook in het jongerenwerk. Daar word je immers ook wel eens agressief benaderd. En het is ook handig voor onze mensen op buitenlocaties wanneer ze daar alleen aan het werk zijn.’

Kanteling in veiligheidsdenken
Digitale tools bij veiligheidskwesties zijn aan een opmars bezig, aldus veiligheidsexpert Sietske Dijkstra. Minstens zo belangrijk vindt ze de omslag in het denken over veiligheid die de community-achtige insteek van de Safelet met zich meebrengt. ‘Je bouwt zelf een netwerk van guardians; je gaat dus in wisselende groepen met elkaar sociale veiligheid creëren. Daarmee kun je het hele veiligheidsvraagstuk enorm laten kantelen. Het is een prachtige vorm van preventie; van naar de voorkant gaan, voordat het probleem zich voordoet.’
Tegelijkertijd waarschuwt ze dat er zeker nog onderzoek nodig is om het effect van deze werkwijze vast te stellen. ‘We moeten medewerkers maar ook andere betrokkenen vragen of hun veiligheidsbeleving anders is en anders blíjft. Bovendien moet je onderzoeken waarvoor de Safelet níét geschikt is en nagaan welke aanvullende ondersteuning vereist is.’

Initiatiefneemster Sabah Oustou vertelt dat de Safelet ook internationaal furore maakt. ‘In Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld zijn er veertig huiselijk-geweldorganisaties die ermee werken. Zowel professionals als cliënten dragen ze.’
De vormgeving ervan speelt daarin een belangrijke rol, merkt ze. ‘We hebben nu een genderneutrale variant die zowel mannen als vrouwen graag dragen. En ook ouderen vinden de Safelet prettiger dan de klassieke alarmknop die in zekere zin toch wat stigmatiserend werkt.’
Over de manier waarop MaDiZo de Safelet met trainingen organisatiebreed heeft geïmplementeerd heeft ze niets dan lof. ‘Ze hebben goed laten zien hoe je het gebruik ervan kunt inpassen in de eigen werkwijzen en protocollen. En dat moet ook.’
Dat heeft ook geleid tot een aanpassing in het verdere toezicht. ‘Die kan ook deels professioneel ingevuld worden door gerenommeerde veiligheidsbedrijven. Buiten kantooruren vangen zij de alarmsignalen op en beoordelen naar wie het moet worden doorgesluisd: bijvoorbeeld iemand uit het netwerk of eventueel de politie.’

Tijd voor een mantelovereenkomst
Ook andere sociaalwerkorganisaties werken ondertussen met de Safelet of denken erover dat te gaan doen. Voor Sociaal Werk Nederland is dat reden geweest om een mantelovereenkomst te sluiten. Leden kunnen de Safelet aanschaffen voor een vast bedrag per veiligheidsarmband, zonder maandelijkse abonnementskosten. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Sabah Oustou van Safelet:

Contactgegevens:

Sabah Oustou MBA
Director Social Innovation
0031(0) 651 90 40 90
email sabah@safelet.com
www.safelet.com