Hoogleraar Tine van Regenmortel: “Sterk sociaal werk vraagt om een sterke wetenschappelijke basis”
In haar inaugurale rede op vrijdag 2 oktober pleit hoogleraar Tine Van Regenmortel ervoor om sociaal werk verder wetenschappelijk te onderbouwen. Deze wetenschappelijke fundering is noodzakelijk om sterk sociaal werk in de praktijk te hebben. De manier waarop deze wetenschappelijke basis verder wordt ontwikkeld is hierbij cruciaal. Met de rede aanvaardt Van Regenmortel de bijzondere leerstoel Sociaal Werk, gefinancierd door de Stichting Sociaal Werk, bij Tranzo aan de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences. Sociaal Werk Nederland sponsort Stichting Sociaal Werk.
Duale missie van sociaal werk en empowerment
De duale missie van sociaal werk is het bevorderen van enerzijds het individueel welzijn en anderzijds het streven naar meer sociale rechtvaardigheid en het realiseren van rechten, zowel individueel als collectief, om sociale ongelijkheid tegen te gaan. Sociaal werk heeft dan ook een politiek karakter. Empowerment, zo stelt Van Regenmortel, is een leidend paradigma voor sterk sociaal werk. Vier principes die volgens haar empowerment goed vormgeven zijn: versterken, verbinden, vertrouwen en (zich) verzetten. De agenda van empowerment staat in functie van inclusie, in het bijzonder van de meeste kwetsbare burgers. Participatie van deze groep en andere maatschappelijke stakeholders is hierbij een rode draad, in de praktijk, maar ook in onderzoek. De centrale onderzoeksvraag van de leerstoel van Van Regenmortel is: ‘Hoe kan sociaal werk (kwetsbare) burgers versterken en verbinden met de samenleving? Wat vraagt dit van professionals, organisaties, gemeenten, beleid, de samenleving?’
Co-creatie in onderzoek
Het wetenschappelijk onderzoek naar sterk sociaal werk dient volgens Van Regenmortel de praktijk te voeden, maar wordt op zijn beurt gevoed door de kennis van vakmensen en die van de (kwetsbare) burgers die het betreft. In de Academische Werkplaats Sociaal Werk van Tranzo komen die verschillende bronnen van kennis samen. Co-creatie is dan ook een sleutelwoord. "Door co-creatie bereiken we een grotere impact op de praktijk, beleid en de samenleving. Meedoen aan onderzoek zou voor alle stakeholders bovendien een empowerende ervaring moeten zijn," stelt Van Regenmortel. De onderzoeker is daarbij een ‘kritische vriend’ die zich als mens durft open te stellen. Van Regenmortel onderstreept het belang van empowerende academische werkplaatsen en praktijkorganisaties die zich durven open te stellen voor onderzoek en bereid zijn tot verandering. Naast sterke organisaties hebben we hiervoor ook een sterk en responsief beleid nodig.
Sterk sociaal werk onderzoek
Sociaal werk is niet enkel een praktijkberoep, maar ook een academische discipline. Het gaat hierbij om onderzoek dat er toe doet, om sociaal werk praktijken te verbeteren én om wetenschappelijke kennis te ontwikkelen die ook voor de praktijk relevant is. Voor de wetenschappelijke basis omschrijft Van Regenmortel twee pijlers. Een eerste pijler is theoretische onderbouwing met helderheid en een goede operationalisering van concepten. Een tweede pijler is evidence-based werken met aandacht voor het kruisen van verschillende kennisvormen (wetenschap, praktijk, burger). Van Regenmortel streeft in haar onderzoek naar een balans tussen het beantwoorden aan de wetenschappelijke eisen (to prove) en relevantie voor de praktijk (to improve). De complexe aard van sociaal werkvraagstukken en het doel van sociaal werk onderzoek vragen om onderzoek in de breedte én de diepte. Dit betekent een gezonde mix van onderzoek (tijdens, voor en/of na de interventies en zowel kwantitatief als kwalitatief). Het streven is hierbij niet enkel ‘understanding society’, maar ook ‘changing society’. Van Regenmortel voegt hier ook empowerment aan toe.
Margot Scholte
Tine Van Regenmortel draagt haar oratie op aan Margot Scholte (1963-2020), "een prachtige vrouw met veel betekenis voor sociaal werk". Margot Scholte was onder meer werkzaam bij Movisie en lector Maatschappelijk Werk bij Hogeschool Inholland. Tevens is ze hoofdredacteur geweest van Maatwerk (nu Vakblad Sociaal Werk). Zij inspireerde velen met haar pleidooi voor een generalistische invulling van sociaal werk en voor een structurele aanpak van sociale problemen (Marie Kamphuislezing, 2019).
U vindt de complete tekst van de oratie hier.
De livestream van de oratie en bijeenkomst staat hier.
Tine Van Regenmortel (1961) is psychologe en zowel in Nederland als in België een autoriteit op het terrein van empowerment en de doorvertaling daarvan in praktijk, beleid en onderzoek op het gebied van sociaal werk. Ze promoveerde aan de KU Leuven op het proefschrift ‘Empowerment en maatzorg. Een krachtgerichte psychologische kijk op armoede’. Sinds 1988 is ze verbonden aan het HIVA KU Leuven (Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving) waar ze hoofd is van de Onderzoeksgroep Sociaal en Economisch Beleid & Maatschappelijke Integratie. Ook doceert ze sinds 2005 aan de Faculteit Sociale Wetenschappen KU Leuven in de Master Sociaal Werk en Sociaal Beleid. In Nederland was ze eerder lector ‘Empowerment en maatschappelijk kwetsbare groepen’ aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies in Eindhoven.