Congres Sociaal Raadslieden: “Behandel burgers zoals je je moeder zou behandelen"

Als iets duidelijk is geworden uit de Toeslagenaffaire, dan is het dat overheden meer oog moeten hebben voor de individuele burger en maatwerk moeten leveren. De WRR toonde het al duidelijk aan: weten is nog geen doen, mensen raken vaak dieper in de schulden, raken de weg kwijt of starten onnodig procedures. Hoe kunnen we burgers die de weg niet goed weten, beter helpen? En welke rol is hierin weggelegd voor sociaal raadslieden, die dagelijks in de frontlinie werken om deze mensen te helpen? Deze vragen stonden centraal tijdens het Congres Sociaal Raadsliedenwerk, dat vandaag plaatsvond in NBC Nieuwegein. Dagvoorzitter Sandra van Elten van Sociaal Werk Nederland leidde de circa 400 aanwezigen door een plenair programma waarin verschillende perspectieven aan bod kwamen.

Regie en zelfwaardering teruggeven
Als eerste spreker benadrukte Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen (zie foto) het belang van de menselijke maat: op een behoorlijke manier met mensen omgaan en hen serieus nemen. In een notendop: “Behandel burgers zoals je je moeder zou behandelen." Van Zutphen maakt zich zorgen over de overheid die alles reduceert tot geld en daar heel ingewikkelde en langlopende procedures voor inricht, zoals in de nasleep van de toeslagenaffaire, de Groningse aardbevingsschade of de overstromingen in Limburg. Net als eerder vanochtend op het NOS Journaal, pleit Van Zutphen voor bemiddeling: “Laten we vooral, met behulp van mediation, met mensen aan tafel gaan en vragen wat ze echt nodig hebben om hun leven weer op de rit te krijgen. Geef ze de regie en de zelfwaardering terug, als je doelwit bent geweest van dergelijk onrecht door de overheid.”

‘Voorkom-erger-potje’
Namens gemeente Utrecht sprak wethouder Linda Voortman vervolgens onder meer over het belang van perspectief bij schuldhulpverlening: “We werken altijd aan perspectief: een schuldenvrije toekomst en een normaal gezinsleven. Daarbij hebben we veel aandacht voor stress-sensitief werken. We maken goed gebruik van ervaringsdeskundigen, om mensen te motiveren weer terug in een schuldhulptraject te komen.” De wethouder noemde in dit kader ook het ‘voorkom-erger-potje’ van gemeente Utrecht, dat professionals financiële ruimte biedt om zelf, in overleg met collega’s, razendsnel te kunnen schakelen voor mensen met schulden. “Snelle hulp op maat.”

Binnenlopen zonder afspraak
Vanuit de Belastingdienst gaven Coert Kleijwegt, directeur Toeslagen Regulier, en Bjorn Meijer, unitdirecteur Particulieren, inzicht in de inspanningen die zij leveren om de dienstverlening te verbeteren, juist voor burgers die extra hulp nodig hebben. “Bij onze fysieke steunpunten kunnen mensen zo binnenlopen zonder afspraak. Het aantal steunpunten wordt steeds verder uitgebreid en de bezoekersaantallen lopen op. Het geeft aan hoe belangrijk deze persoonlijke hulp is in de dienstverlening van de Belastingdienst.”

Dienstverlening vanuit doenvermogen
André Moerman, voorzitter van de Signaleringscommissie van de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR), betoogde dat de overheid veel meer rekening zou moeten houden met mensen met beperkte zelfredzaamheid of ‘doenvermogen’. “Als je hier vanuit gaat, kun je de dienstverlening veel passender maken: is adviseren voldoende, is het nodig om te begeleiden of moet je misschien zaken van burgers overnemen? In het uiterste geval kan het nodig zijn om het netwerk van burgers te versterken.” Sociaal raadslieden zijn volgens Moerman essentieel om te signaleren wie dit extra steuntje in de rug nodig heeft.

De kracht van sociaal raadslieden
Anke Verkade, bestuurder bij MEE-Vivenz, belichtte ten slotte de unieke kracht van sociaal raadslieden. “Zij zijn superlaagdrempelig bereikbaar. Ze zijn expert op het gebied van sociaal-juridische dienstverlening, kennen zowel de landelijke als de lokale regels. En ze kunnen de luis-in-de-pels zijn van de overheidssystemen: hiertoe maken ze dagelijks de verbinding met de leefwereld van kwetsbare burgers. Op die manier signaleren ze doorlopend waar mensen klem lopen en agenderen ze dit in de gehele keten.”

Bezoek voor meer informatie de themapagina Sociaal Raadsliedenwerk en meld je aan voor de online werkgroep voor sociaal raadslieden.